کشور آذربایجان
کشور آذربایجان تا قبل از قرارداد ترکمانچای از شهرهای ایران به شمار می‌آمد. از همین رو شباهت‌های فرهنگی میان این دو کشور دور از ذهن نیست. تجارت میان کشورهایی که از نظر فرهنگی یا جغرافیایی به یکدیگر نزدیک هستند به دلایلی چون اشتراکات و تفاهم‌هایی که مردم آن‌ها با هم دارند و حمل و نقل ساده‌تر کالا سهل الوصول‌تر خواهد بود. صادرات به آذربایجان نیز برای ما ایرانی‌ها در همین دسته قرار می‌گیرد.
شرایط اقتصادی آذربایجان
کشور آذربایجان تا قبل از قرارداد ترکمانچای از شهرهای ایران به شمار می‌آمد. از همین رو شباهت‌های فرهنگی میان این دو کشور دور از ذهن نیست. تجارت میان کشورهایی که از نظر فرهنگی یا جغرافیایی به یکدیگر نزدیک هستند به دلایلی چون اشتراکات و تفاهم‌هایی که مردم آن‌ها با هم دارند و حمل و نقل ساده‌تر کالا سهل الوصول‌تر خواهد بود. صادرات به آذربایجان نیز برای ما ایرانی‌ها در همین دسته قرار می‌گیرد.
| واحد پول | منات یا مانات (AZN) |
| جمعیت | ۱۰۱۷۳۷۲۸ |
| کد بین المللی | تلفن +۹۹۴ |
| اختلاف زمانی با ایران | نیم ساعت جلوتر |
| شهرهای مهم | باکو (پایتخت و بندر اصلی)، شیروان، نخجوان، گنجه |
| زبان | ترکی آذری (زبان رسمی) + روسی، ارمنی، کردی، تالشی، یهودی، لزگی |
| مذهب | اسلام (اکثریت) + مسیحی، یهودی |
| نوع حکومت | جمهوری سکولار |
این کشور از سال ۲۰۰۱ به عضویت شورای اروپا درآمد، ولی هم‌چنان برای پیوستن به اتحادیه اروپا در حال تلاش است. از سایر توافقات اقتصادی آن می‌توان به توافقنامه تعرفه و تجارت (گات) و امضای توافقنامه‌هایی در جهت آزادسازی تجارت با کشورهای مشترک المنافع اشاره کرد.
اگر قصد صادرات به آذربایجان را داشته باشید، بررسی توافقنامه‌های اقتصادی و به طور کلی وضعیت اقتصادی این کشور، روندی که برای تجارت با کشورهای دیگر پیش گرفته، کشورهایی که از آن‌ها واردات دارد و کالاهای مورد نیاز آن از ضروریات شروع یا توسعه کار صادرات خواهد بود.
وضعیت اقتصادی جمهوری آذربایجان
با وجود تمام تلاش‌هایی که آذربایجان برای پیوستن به اتحادیه اروپا داشته است، رشد اقتصادی پرفراز و نشیبی را تجربه کرده. شاخص رشد اقتصادی هر کشور نشان دهنده افزایش تولید و درآمد سرانه مردم آن کشور است. در نمودار زیر روند رشد اقتصادی آذربایجان از سال‌های گذشته تا امروز و پیش بینی این رشد طی ۵ سال آینده را مشاهده می‌کنید.
همان طور که نمودار نشان می‌دهد، آذربایجان از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ نتوانسته رشد اقتصادی باثباتی داشته باشد و هر دو، سه یا چهار سال یک بار این رشد از مثبت به منفی و از منفی به مثبت تغییر جهت داده است. با این وجود پیش بینی می‌شد از این به بعد روند پایدار و باثباتی را تجربه کند.
البته از نظر نرخ تورم، این کشور بعد از تجربه یک صعود شدید در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷ اقدام به اجرای تدابیری در جهت بهبود شرایط نموده و در نتیجه آن توانست نرخ تورم را در سال ۲۰۱۸ به نرخ معمول قبل رسانده و از آن پس نیز در همان مقدار ثابت حفظ کند.
علاوه بر شاخص رشد اقتصادی و نرخ تورم، یک سری شاخص‌ها برای سهولت کار صنایع مختلف و کسب و کارها به وجود آمده که نشان می‌دهد یک کشور تا چه حد زمینه شروع کسب و کارهای جدید را فراهم آورده است. این شاخص‌ها معیارهایی چون تجارت فرامرزی، حمایت از سرمایه گذاران، ارائه مجوز ساخت و… را دربرمی‌گیرد که همه در جدول زیر به صورت مقایسه بین دو کشور ایران و آذربایجان قابل مشاهده‌اند.
| مؤلفه‌ها | رتبه آذربایجان | رتبه ایران |
|---|---|---|
| شروع کسب و کار | ۹ | ۱۷۸ |
| دریافت مجوزهای ساخت | ۵۹ | ۷۳ |
| دریافت برق | ۸۰ | ۱۱۳ |
| ثبت مالکیت | ۴۴ | ۷۰ |
| دریافت اعتبار | ۱ | ۱۰۴ |
| حمایت از سرمایه‌گذاران خرد | ۱۰۵ | ۱۲۸ |
| پرداخت مالیات | ۴۰ | ۱۴۴ |
| تجارت فرامرزی | ۸۳ | ۱۲۳ |
| حل و فصل ورشکستگی | ۴۷ | ۱۳۳ |
همان طور که مشاهده می‌کنید شروع کسب و کار در آذربایجان طرفداران چندانی ندارد و اگر به مؤلفه‌های جدول نگاهی بیندازید خواهید دید که احتمالا علت آن دشوار بودن و ریسک بالای شروع یک کار جدید در این کشور است.
فعالیت‌های اقتصادی مردم آذربایجان
از میان شرکت‌های ثبت شده در آذربایجان، حدود ۳۵٪ آن‌ها به امور خدماتی مانند بانکداری، املاک و ساخت و ساز اشتغال دارند. کارخانه‌های تولیدکننده داخل این کشور نیز توانسته‌‌اند حدود ۵۲ در تولید ناخالص داخلی سهم داشته باشند. اکثر این کارخانه‌ها مربوط به محصولات نفتی و مشتقات آن بوده و برخی نیز مربوط به صنعت پنبه و صنایع غذایی هستند. ۵٪ دیگر از تولید ناخالص داخلی نیز سهم محصولات کشاورزی است که عمدتا شامل گندم، جو، ذرت، میوه‌های مختلف، سیب زمینی، پنبه، چای، ابریشم و تنباکو می‌شود.
حدود ۵۰٪ از جمعیت مردم آذربایجان در سن کار و فعالیت قرار دارند که از این میان حدود ۵.۵٪ بی‌کار هستند. نرخ بیکاری در این کشور همواره مقداری نسبتا ثابت بوده و در طول سال‌های ۲۰۱۱ تا کنون تغییر چندانی نداشته است.
برنامه‌های آینده دولت آذربایجان برای رشد اقتصادی
دولت نیز برای بهبود شرایط، برنامه‌هایی را در نظر گرفته و تسهیلاتی اندیشیده است. یکی از برنامه‌های دولت آذربایجان گسترش بخش صنایع غیرنفتی است تا به این وسیله کارخانه‌ها و تولیدکننده‌های محصولات غیرنفتی سهم بزرگ‌تری در تولید ناخالص داخلی ایفا کنند. به علاوه، قرار است کشاورزان بتوانند محصولات خود را به زودی در پلتفرم آنلاینی که دولت ایجاد خواهد کرد به فروش برسانند. هم چنین با امضای توافقنامه‌‌ای میان کشورهای آذربایجان و ازبکستان برای پرورش راهنماهای گردشگری مطابق با استانداردهای بین المللی، انتظار می‌رود صادرات توریسم – که نوعی از صادرات به شمار می‌رود – نیز در این کشور رونق بیشتری نسبت به گذشته بیابید.
شرایط صادرات به آذربایجان
کشور آذربایجان از جمله مقاصد اصلی محصولات کشاورزی و لوازم ایرانی است. در طی چند سال گذشته؛ طی روابط تجاری دو کشور لوازم و صنایعی از جمله؛ لوازم برقی و صادرات ماشین آلات، آلومینیوم و مصنوعات سنگی، آهن و فولاد، کاغذ و مقوا، نمد و پارچه، پوشاک، مصنوعات شیشه ای، مصالح ساختمانی همانند؛ گچ، سیمان صادراتی، کاشی و سرامیک، لوله های ABS صادراتی و…. به کشور آذربایجان صادر شده است و صادرات این اقلام باعث شده است که ایران در طی سال های اخیر به یکی از مهم ترین شرکای اقتصادی کشور آذربایجان تبدیل شود. بررسی اقتصاد آذربایجان گویا آن است که با اینکه پایتخت آذربایجان از نظر منابع نفتی بسیار مورد توجه است و کشور ثروتمندی نیز می باشد ولی در بخشی از صنایع دارای کمبود می باشند و وارد کننده برخی از کالاها مانند صنایع نساجی، برخی از لوازم خانگی، اتومبیل و لوازم وابسته به آن از کشورهای دیگر می باشند.
بازار هدف بسیاری از محصولات و کالاهای ایرانی آذربایجان می باشد و صادرات به آذربایجان در رتبه های برتر صادرات ایران می باشد. شرایط صادرات کالا و محصولات کشاورزی در مورد این کشور بسیار مطلوب است و با داشتن مرزهای مشترک و شهرهای مرزی ایران که دارای شرایط مساعدی برای ارسال انواع کالا می باشند، آذربایجان را در بین کشورهای دیگر در رتبه بسیار خوبی قرار داده است. می توان گفت که استان های مرزی ایران یکی از مهمترین علت های ارز‌آوری به کشور می باشند. استان اردبیل محصولاتی مانند سیمان، و انواع محصولات کشاورزی مانند سیب زمینی، شیشه، لوله، کاشی و سرامیک و سنگ ساختمانی و… از لیست کالاهای صادراتی به آذربایجان می باشد.
مناسبات تجارت ایران و آذربایجان
جمهوری آذربایجان به لحاظ جغرافیایی و استراتژیک در جاده ابریشم بین اروپا و آسیا و در منطقه قفقاز قرار دارد و روابط عمیقی با شرق و غرب دارد. در میان کشورهای مشترک المنافع (CIS) در سال های اخیر بیشترین صادرات ایران به کشور آذربایجان بوده است و همواره واردات از آذربایجان از صادرات به این کشور کمتر بوده و لذا همواره تراز تجاری ایران با آذربایجان مثبت بوده است. اما با این وجود ایران در تجارت با آذربایجان جایگاه خوبی ندارد و در میان کشورهای عمده مبادی وارداتی آذربایجان قرار ندارد.
مطابق آمار مرکز تجارت بین المللی، جمهوری آذربایجان در سال 1112 بالغ بر 1.9 میلیارد دلار واردات داشته که سهم12.1 درصدی از کل واردات جهان را از آن خود کرده است.
ایران و آذربایجان علاوه بر مرزهای مشترک دارای اشتراکات زبانی، دینی و فرهنگی و آداب و رسوم میباشند و به علت مرزهای مشترک نسبت به سایر کشورهای عضو CIS هزینه حمل و نقل بین دو کشور کمتر است. لذا انتظار می رود سطح تجارت آن ها بالاتر از حد موجود باشد.
کالاهای صادراتی به کشور آذربایجان
- سیمان
- سیب زمینی
- کلینکر
- شیشه
- لوله
- کاشی و سرامیک و سنگ ساختمانی
- مواد غذایی
- پوشاک و کفش
- چینی آلات
- خرما و میوه
- گندم
- کنجاله
- سبوس
- دانه ارزن
- دانه پنبه
- تفاله چغندر
این اقلام اصلی ترین محصولاتی است که تجار ایرانی به آذربایجان صادر می کنند.
چالش‌های صادرات به آذربایجان
هر کشوری برای تجارت و انجام فعالیت‌های اقتصادی قوانین مخصوص به خود را دارد که باعث می‌شود تاجران به منظور پیشگیری از بروز هرگونه مشکل یا کلاهبرداری احتمالی، برای ورود به بازارهای خارجی نیاز به اطلاعات کاملی از قوانین حقوقی داشته باشند. البته علاوه بر قوانین حقوقی، اطلاع از قوانین مرتبط با تولید و فروش هر محصول مانند استانداردها، بسته بندی، مجوزها و… نیز ضرورت دارد. برای مثال صادرات دارو به کشور آذربایجان به دلیل دردسرهای اخذ مجوز با مشکلاتی همراه خواهد بود. البته هلدینگ ساتیس با تحقیقاتی که در مورد قوانین فعالیت در بازارهای خارجی و الزامات محصولات متنوع به عمل می‌آوردند، منبع مناسبی برای اخذ اطلاعات و مشاوره محسوب می‌شوند.
منبع : اتاق بازرگانی ایران