کشور عراق
اقتصاد کشور عراق وابستگی شدیدی به نفت دارد و به عبارتی میتوان گفت بر پایه اقتصاد نفت است. حدود ۹۵ درصد از کل درآمدهای کشور عراق از فروش نفت این کشور حاصل میشود. جنگ های متعدد عراق و تحریم‌های بین‌المللی دراز مدت باعث عقب ماندن اقتصاد عراق شده است.
درباره کشور عراق
اقتصاد عراق وابستگی شدیدی به نفت دارد و پایه اقتصاد نفت است. حدود ۹۵ درصد از کل درآمد از فروش نفت میباشد. جنگ های متعدد عراق و تحریم های بین المللی دراز مدت باعث عقب ماندن اقتصاد عراق شده است. صادرات نفت از گذشته نقش اصلی را در اقتصاد عراق بر عهده داشته به طوری که ۹۵٪ از درآمد خارجی این کشور را تشکیل میدهد. عدم توسعه در سایر زمینه ها باعث بروز بیکاری ۱۸ تا ۳۰ درصدی و درآمد سرانهی ۴۰۰۰ دلاری شده است. در سال ۲۰۱۱ استخدام تمام وقت در بخش عمومی نزدیک به ۶۰ درصد از کل استخدام ها را شامل می شد. بخش صادرات نفت شغل های بسیار کمی برای عراقی ها ایجاد کرده است. در حال حاضر درصد پایینی از خانمها (بالاترین تخمین ها در سال ۲۰۱۱ حدود ۲۲٪ بوده) به طور رسمی کار میکنند. اقتصاد دستوری عراق پیش از اشغال این کشور توسط آمریکا، هر گونه مالکیت تجاری در عراق توسط خارجیها را ممنوع کرده بود، بسیاری از صنایع بزرگ را به شکل دولتی اداره میکرد و تعرفه های شدیدی بر کالاهای خارجی وارد میساخت. اما بعد از اشغال عراق در سال ۱۳۸۲ حکومت ائتلاف موقت عراق به سرعت دستورهای الزام آوری پیرامون خصوصی سازی اقتصاد عراق و گشایش آن به روی سرمایه گذاران خارجی صادر کرد. باشگاه پاریس در ۳۰ آبان ۱۳۸۳ قبول کرد تا ۸۰٪ (معادل ۳۳ میلیارد دلار) از بدهی ۴۲ میلیارد دلاری عراق به کشورهای عضو این باشگاه را ببخشد. کل بدهی خارجی عراق در سال ۱۳۸۲ معادل ۱۲۰ میلیارد دلار بود که تا سال ۱۳۸۳ پنج میلیارد دلار دیگر به آن اضافه شده بود.
واحد پول رسمی عراق
واحد پول رسمی عراق دینار است. حکومت ائتلاف موقت با کمک شرکت دلارو اسکناس و سکه های جدیدی بر اساس آخرین فنون ضد جعل چاپ و ضرب کرد. تخمین ها حاکی از آن است که چهار سال بعد از حمله به عراق ۲٫۴ میلیون عراقی همچنان آواره بودند و دو میلیون پناهجو خارج از عراق وجود داشتند. چهار میلیون عراقی از امنیت غذایی برخوردار نبوده و یک چهارم کودکان دچار سوءتغذیه بودند. تنها یک سوم کودکان عراقی به آب آشامیدنی سالم دسترسی داشتند. بنابر پژوهش موسسه توسعه ی فرامرزی، سازمانهای مردم نهاد بین المللی برای انجام فعالیت در عراق دچار چالش هستند. آنها کمک های خود را اغلب به صورت پراکنده، مخفیانه و تحت شرایط ناامن انجام می دهند. تأمین مالی به صورت هماهنگ شده انجام نمیشود و ظرفیت عملیاتی پایین و اطلاعات ناقص آنها را می آزارد. این سازمان ها مورد تهاجم گروه های پیکارجو قرار میگیرند و تا سال ۲۰۱۳، ۹۴ نفر از مددکاران آنها کشته، ۲۴۸ نفر زخمی، ۲۴ نفر دستگیر یا بازداشت و ۸۹ نفر گروگان یا مفقود شده اند.
صنایع عراق
فعالیت های صنایع تولیدی در عراق ارتباط بسیار نزدیکی با صنایع نفتی داشت و صنایع اصلی در این مدت صنایع پالایش نفت و مواد شیمیایی و کود بود. قبل از سال 2003 و بدهی های تحمیلی عراق تا حدود زیادی راه تنوع محصول و خصوصی سازی و آثار بار آمده از تحریم های بین المللی دهه90 را گرفتند. از سال 2003 مشکلات امنیتی مانع ادامه تلاش برای ایجاد مؤسسه های صنعتی جدید شد. احداث ساختمان و ابنیه از این لحاظ استثنا بود، در سال 2000 سیمان از تولیدات صنعتی بزرگی بود که متکی به نفت و گاز نبود. صنعت مصالح ساختمانی و ساخت و ساز پس از جنگ های عدیده عراق و تخریب گسترده این کشور از صنایع خود استفاده نمود و این صنعت از بودجه و سرمایه گذاری دولتی برای صنایع زیر بنایی و پروژه های مسکونی بهره مند بود.
صنایع عمده این کشور شامل موارد ذیل می باشد:
صنایع نفت ، صنایع شیمیایی ، منسوجات و پارچه ، تولید و فرآوری چرم ، صنایع غذایی ، کالاهای ساختمانی ، ترکیبات شیمیایی ، صنایع فرآوری و کود ، فرآوری و ساخت فلزات.
نرخ رشد تولیدات صنعتی عراق در سال 2007 میلادی 4 درصد بوده که رتبه 101 را در رشد تولیدات صنعتی در میان کشورهای جهان به خود اختصاص داده است.
منابع طبیعی
بر اساس برخی تخمین ها عراق با داشتن ۱۴۰٫۳ میلیارد بشکه نفت ذخیره در میدان های نفتی خود پس از ایران در رده ی پنجم جهان قرار دارد. این اطلاعات بر اساس تخمین های زلزله نگاری دوبعدی در سه دهه پیش به دست آمده و احتمال اینکه این کشور میدان های نفتی بیشتری داشته باشد بسیار زیاد است. تولید نفت این کشور در سال ۱۳۹۱ به ۳٫۴ میلیون بشکه در روز رسید. در عراق تا سال ۱۳۸۹ تنها ۲ هزار حلقه چاه نفت حفر شده بود در حالی که تنها در تکزاس حدود ۱ میلیون چاه حفر شده است. این در حالی است که عراق خود یکی از مؤسسان اوپک به شمار می رود. با وجود درآمدهای میلیاردی عراق از محل صادرات نفت خام، این کشور همچنان توان تولید برق برای نیمی از مردم خویش را ندارد. این مسئله بارها موجب اعتراضات مردمی در فصل تابستان شده است. بنابر پژوهشی که در اردیبهشت ۱۳۸۶ در آمریکا انجام شد احتمالاً رقمی بین ۱۰۰٬۰۰۰ تا ۳۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت در روز از میزان تولید اعلام شدهی عراق در طول چهار سال پیش از آن از طریق فساد یا قاچاق به یغما رفته است. شبکهی الجزیره در سال ۱۳۸۷ گزارشی در مورد اشکالات محاسباتی دربارهی ۱۳ میلیارد بشکه نفت عراق که تحت مراقبت آمریکایی ها بوده ارائه داده و مدعی شد ۲٫۶ میلیارد بشکه از این نفت کلاً به حساب نیامده است. برخی گزارشها از کاهش آمار فساد توسط دولت در حوزهی نفت حکایت دارند اما همچنان گزارشهای معتبر و قابل اتکایی مبنی بر ارتشای مقامات دولتی منتشر میشوند. عراق دارای سه پالایشگاه مهم است. پالایشگاه بیجی بزرگترین پالایشگاه عراق است که در حوالی شهر بیجی در استان صلاح الدین واقع شده است. دو پالایشگاه دیگر در بغداد و بصره قرار دارند. گاز طبیعی میدانهای گازی عراق یکی از مهمترین منابع تامین انرژی در عراق میباشد. میزان این ذخایر گازی بین ۱۰ تا ۱۵ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی برآورد میشود. بر اساس آمار سال ۲۰۰۶ اداره انرژی آمریکا، ۵ درصد مصرف انرژی این کشور از طریق گاز میادین گازی این کشور تامین میشود.